Τραύμα
Το τραύμα είναι μία φυσιολογική αντίδραση σε ένα ιδιαίτερα στρεσσογόνο ή τρομακτικό γεγονός ή σε μία αλυσίδα τέτοιων γεγονότων όπου το άτομο νιώθει πως είναι δύσκολο να διαχειριστεί ή να ελέγξει. Τέτοια γεγονότα περιλαμβάνουν φυσικές καταστροφές, παραμέληση, ψυχολογική και σωματική βία, πόλεμο κ.α. Το άτομο μπορεί να τραυματιστεί είτε έχει υποστεί το τραυματικό γεγονός είτε έχει υπάρξει μάρτυρας σε αυτό. Μετά το τραύμα, η άρνηση και το σοκ αποτελούν κοινές και φυσιολογικές εμπειρίες, που με το χρόνο υποχωρούν και δημιουργούνται νέες σκέψεις και συναισθήματα για το βίωμα.
Τραύμα & Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες
Ενώ οι περισσότεροι από εμάς θα βιώσουμε ένα τραυματικό γεγονός κάποια στιγμή στη ζωή μας (περίπου το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού), δε θα βιώσουμε όλοι τις ίδιες συνέπειες. Ένα κομμάτι των ανθρώπων που έχουν βιώσει ή έχουν υπάρξει μάρτυρες ενός τραυματικού γεγονότος θα συνεχίσει να βιώνει συμπτώματα όπως αυτά που περιγράφονται στη Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως τα ποσοστά διαφέρουν ανά χρονικές περιόδους λόγω, παραδείγματος χάριν, αυξημένων πολέμων ή φυσικών καταστροφών. Επιπλέον, η πιθανότητα εμφάνισης Μετατραυματικού Στρες εξαρτάται από τον τύπο του τραύματος. Χαρακτηριστικά, η πιθανότητα εμφάνισης Μετατραυματικού Στρες είναι ιδιαίτερα υψηλή σε άτομα που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση. Ενδέχεται επίσης να συνεχίζει να βιώνει κανείς τις επιπτώσεις του τραύματος στην ψυχική και σωματική του υγεία χωρίς να πληροί όλα τα διαγνωστικά κριτήρια της Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες.
Με τι συμπτώματα εκδηλώνεται η Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD);
Μερικά συνήθη συμπτώματα της Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες περιλαμβάνουν:
- Αναβίωση του τραυματικού γεγονότος μέσω ιδιαίτερα έντονων, ζωηρών αναμνήσεων (flashbacks) ή ονείρων. Οι αναμνήσεις αυτές μπορεί να επανέρχονται όταν έρχεστε σε επαφή με συγκεκριμένες μυρωδιές, εικόνες, ήχους ή γεύσεις.
- Αποφυγή καταστάσεων, δραστηριοτήτων, σκέψεων ή αναμνήσεων που σχετίζονται με το τραύμα.
- Συναισθηματικό μούδιασμα, αίσθηση αποκοπής από τον εαυτό ή τα πράγματα γύρω σας.
- Δυσκολίες στη μνήμη, ενδέχεται να μη θυμάστε σημαντικές πτυχές του τραύματος.
- Αισθήματα εγρήγορσης, μπορεί να τρομάζετε ή να θυμώνετε πιο εύκολα απ’ ότι συνήθως.
- Αρνητικές πεποιθήσεις για εσάς και για τον κόσμο (π.χ. ‘’είμαι κακός άνθρωπος’’, ‘’οι γύρω μου είναι επικίνδυνοι’’).
- Αδυναμία να βιώσετε θετικά συναισθήματα (π.χ. χαρά, απόλαυση, αγάπη).
- Δυσκολίες στη συγκέντρωση.
- Δυσκολίες στο ύπνο.
Σύνθετη Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (c-PTSD)
Η Σύνθετη Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες, γνωστή ως complex PTSD, είναι ένας νεότερος όρος που περιγράφει την ψυχική κατάσταση, η οποία προκύπτει από επαναλαμβανόμενη ή παρατεταμένη έκθεση στο τραύμα. Η Σύνθετη Διαταραχή Μετραυματικού Στρες σχετίζεται με καταστάσεις όπως η παιδική κακοποίηση, η παραμέληση, η ενδοοικογενειακή βία ή η αιχμαλωσία. Λόγω της χρόνιας φύσης του σύνθετου τραύματος, έχει ορισμένα χαρακτηριστικά που το διακρίνουν από τη διαταραχή μετατραυματικού στρες, όπως:
- Δυσκολία στη ρύθμιση του συναισθήματος: αισθάνεστε πως είναι δύσκολο να ελέγξετε τα συναισθήματά σας.
- Αλλοιωμένη αίσθηση του εαυτού: Μπορεί να αντιμετωπίζετε αισθήματα αναξιότητας, ενοχής και ντροπής.
- Δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις: Το χρόνιο τραύμα επηρεάζει τα αισθήματα εμπιστοσύνης και εγγύτητας, μπορεί να δυσκολεύεστε να διατηρήσετε υγιείς οικογενειακές, φιλικές και ερωτικές σχέσεις.
- Προβλήματα υγείας: Το σύνθετο τραύμα συνδέεται με προβλήματα υγείας, όπως ο χρόνιος πόνος χωρίς σαφή ιατρικά αίτια, γαστρεντερικά προβλήματα και δυσκολίες στον ύπνο λόγω του παρατεταμένου στρες.
Τραύμα: Το πρώτο βήμα για τη θεραπεία
Το πρώτο βήμα για τη θεραπεία του τραύματος είναι η αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας. Μέσα σε ένα υποστηρικτικό πλαίσιο, θα συζητήσουμε για τις εμπειρίες σας και θα εξερευνήσουμε τις ανάγκες σας ώστε να διαμορφώσουμε το κατάλληλο θεραπευτικό πλάνο για εσάς.
Εάν επιθυμείτε να λάβετε βοήθεια και υποστήριξη για το τραύμα που αντιμετωπίζετε μπορείτε να επικοινωνήσετε με την Ψυχολόγο και Ψυχοθεραπεύτρια Χριστίνα Πολύζου.
Πηγές:
American Psychiatric Association. (2022). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed., text rev.). https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425787
Kessler RC, Aguilar-Gaxiola S, Alonso J, Benjet C, Bromet EJ, Cardoso G, et al. Trauma and PTSD in the WHO world mental health surveys. Eur J Psychotraumatol. 2017;8(sup5):1353383. doi:10.1080/20008198.2017.1353383.
Koenen KC, Ratanatharathorn A, Ng L, McLaughlin KA, Bromet EJ, Stein DJ, et al. Posttraumatic stress disorder in the World Mental Health Surveys. Psychol Med. 2017 Oct;47(13):2260–74. doi:10.1017/S0033291717000708.
Charlson F, van Ommeren M, Flaxman A, Cornett J, Whiteford H, Saxena S. New WHO prevalence estimates of mental disorders in conflict settings: a systematic review and meta-analysis. Lancet. 2019. 394(10194):240–248. doi:10.1016/S0140-6736(19)30934-1.
American Psychological Association. “Trauma and Shock.” American Psychological Association, 2021, www.apa.org/topics/trauma.
Resick, P. A., Bovin, M. J., Calloway, A. L., Dick, A. M., King, M. W., Mitchell, K. S., … & Wolf, E. J. (2012). A critical evaluation of the complex PTSD literature: Implications for DSM‐5. Journal of traumatic stress, 25(3), 241-251.
Mind. (2023, December). About Trauma. www.mind.org.uk. https://www.mind.org.uk/information-support/types-of-mental-health-problems/trauma/about-trauma/