Θυμός
Ο θυμός είναι ένα από τα βασικά συναισθήματα που βιώνουμε. Συγκεκριμένα τμήματα του εγκεφάλου, όπως η αμυγδαλή, καθορίζουν το πότε θα θυμώσουμε. Αυτά τα κομμάτια του εγκεφάλου είναι μέρος αυτού που ονομάζουμε σύστημα απειλής και προστασίας, ένα σύστημα του εγκεφάλου, δηλαδή, που είναι υπεύθυνο να ανιχνεύει και να ανταποκρίνεται στον κίνδυνο. Αυτή η αίσθηση κινδύνου ενεργοποιείται τόσο από καταστάσεις στις οποίες απειλείται πράγματι η σωματική μας ακεραιότητα, όσο και από συνθήκες στις οποίες αισθανόμαστε σε κίνδυνο νιώθοντας αδικία, ντροπή, ότι δεν μπορούμε να επιτεύξουμε τους στόχους μας ή ακόμα ότι διακυβεύονται οι αξίες μας. Ενώ ο θυμός δεν είναι εγγενώς βλαβερός, μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα όταν:
- τον βιώνουμε ολοένα και πιο έντονα και πιο συχνά
- εκφράζεται με επιθετικότητα και με τρόπους οι οποίοι βλάπτουν τις διαπροσωπικές μας σχέσεις, την επαγγελματική μας ζωή, την ψυχική και σωματική μας υγεία
Γιατί θυμώνω;
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό και συχνά χρήσιμο συναίσθημα που βιώνουμε όλοι. Ο θυμός προκύπτει από ένα μείγμα βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων.
Σε βιολογικό επίπεδο, ο θυμός εξυπηρετεί την επιβίωσή μας, αφού μας προετοιμάζει να αμυνθούμε σε υπαρκτούς κινδύνους. Από την άλλη, όταν αντιλαμβανόμαστε κάτι ως κίνδυνο, π.χ. όταν νιώθουμε πως αδικούμαστε, ο εγκέφαλος ενεργοποιεί το συναίσθημα του θυμού ώστε να ανταποκριθούμε σε αυτήν την απειλή διεκδικώντας μία πιο δίκαιη αντιμετώπιση. Αυτή η φυσική λειτουργία, ωστόσο, μπορεί να δημιουργήσει άλλα προβλήματα όταν ενεργοποιείται συστηματικά σε καταστάσεις που δεν απειλούν πραγματικά την ασφάλειά μας.
Σε ψυχολογικό επίπεδο, ο θυμός μπορεί να είναι αποτέλεσμα από βαθιά ριζωμένων πεποιθήσεων, παρελθοντικές εμπειρίες και τραύματα. Αν έχουμε βιώσει μεγαλώνοντας παραμέληση, επίκριση ή άλλες αρνητικές εμπειρίες μπορεί να αναπτύξουμε μία υψηλή ευαισθησία σε αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως λάθος, απόρριψη, αδικία ή ασέβεια. Αυτό μπορεί να μας οδηγήσει σε μία ισχυρή αμυντική στάση σε παρόμοιες καταστάσεις κατά την ενήλικη ζωή. Επιπλέον, ο θυμός, μπορεί να καλύπτει άλλα συναισθήματα που ενδέχεται να δυσκολεύεται κανείς να εκφράσει, όπως τη θλίψη και τη ντροπή. Πολιτισμικές και κοινωνικές επιρροές, όπως η διαρκής πίεση για επιτυχία ή οι υψηλές απαιτήσεις από τον κοινωνικό μας περίγυρο, μπορούν να αυξήσουν το θυμό. Αυτό σημαίνει ότι δημιουργούν ένα πλαίσιο στο οποίο ενδέχεται να νιώθει κανείς πως συνεχώς επικρίνεται και δεν εκτιμάται από τον περίγυρό του.
Πώς μοιάζει ο θυμός;
Ο θυμός εμφανίζεται μέσω σωματικών, συναισθηματικών και συμπεριφορικών εκδηλώσεων που ποικίλουν σε διάρκεια και ένταση ανάλογα με το άτομο και την κατάσταση.
Σωματικές Εκδηλώσεις
- Αυξημένη ένταση των μυών.
- Ένταση στο πρόσωπο, σφίξιμο των σαγονιών.
- Αύξηση των καρδιακών παλμών.
- Εφίδρωση.
- Μπορεί να παρατηρήσετε πως το πρόσωπό σας αναψοκοκκινίζει και το βλέμμα διευρύνεται (γουρλωμένα μάτια).
Συναισθηματικές Εκδηλώσεις
Σε συναισθηματικό επίπεδο, ο θυμός κυμαίνεται από ελαφριά ενόχληση μέχρι οργή, συχνά συνοδεύεται από εκνευρισμό, εχθρικότητα ή πικρία. Ο θυμός, όπως και άλλα συναισθήματα σχετικά με την απειλή διαμορφώνει την προσοχή μας έτσι ώστε το αίσθημα της απειλής ενισχύεται περεταίρω, αγνοούμε ό,τι είναι ασύμβατο με την αφήγηση που ενισχύει το θυμό. Σε τέτοιες στιγμές είναι δύσκολο να στραφεί η προσοχή μας αλλού. Οι σκέψεις μας ακολουθούν, αυτός είναι ένας από τους λόγους που μπορεί να αισθάνεστε παγιδευμένοι στο θυμό σας. Αυτή η συναισθηματική ένταση μπορεί να οδηγήσει σε παρορμητικές συμπεριφορές που αργότερα μετανιώνετε, τις θεωρείτε άδικες ή δε σας βγάζουν νόημα.
Συμπεριφορά
Ο θυμός μπορεί να οδηγήσει συμπεριφορές όπως οι φωνές, η ειρωνεία ή η παθητικά επιθετική συμπεριφορά (passive-aggressiveness). Σε ακραίες περιπτώσεις, ο θυμός μπορεί να κλιμακωθεί σε επιθετικότητα ή βία. Για κάποιους, ο θυμός εσωτερικεύεται οδηγώντας σε φαύλους κύκλους αυτό-κατηγορίας, πικρίας και αυτό-επίκρισης.
Αναγνωρίζοντας την αξία του να δουλέψουμε με το θυμό μας
Ο θυμός μοιάζει με ένα ντόμινο. Τη στιγμή που αντιλαμβανόμαστε ότι είμαστε θυμωμένοι, το πρώτο κομμάτι του ντόμινο έχει ήδη πέσει. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να κατανοούμε πως η διαχείριση του θυμού δεν είναι αποκλειστικά ζήτημα δύναμης ή θέλησης. Η διαχείριση του θυμού συνεπάγεται πως αναλαμβάνουμε την ευθύνη, μαθαίνουμε να δουλεύουμε το θυμό μας και ό,τι τον πυροδοτεί αντί να τον αφήνουμε να κρατά τα ηνία της ζωής μας.
Σε περίπτωση που νιώθετε πως ο θυμός σας καταβάλλει και επηρεάζει την ποιότητα της καθημερινότητάς σας, επικοινωνήστε με την Ψυχολόγο και Ψυχοθεραπεύτρια Χριστίνα Πολύζου για να λάβετε την απαραίτητη υποστήριξη και καθοδήγηση.
Anger, Compassion, and What It Means To Be Strong | Russell Kolts | TEDxOlympia: