Βασική παραδοχή της Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας αποτελεί πως οι σκέψεις, τα συναισθήματα, οι συμπεριφορές και οι σωματικές αισθήσεις είναι αλληλένδετα και επηρεάζουν το ένα το άλλο. Έτσι, τα δύσκολα συναισθήματα και οι δυσλειτουργικές συμπεριφορές, συχνά πηγάζουν από υποβόσκοντα μοτίβα αρνητικών σκέψεων, γνωστά και ως γνωστικές στρεβλώσεις ή γνωστικά σφάλματα. Αυτές οι στρεβλώσεις μπορούν να εγκλωβίσουν το άτομο σε φαύλους κύκλους ψυχικής δυσφορίας και να επιδεινώσουν τη δυνατότητα του ατόμου να λειτουργήσει στην καθημερινότητά του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Στη Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία, υπάρχει συνεργατική σχέση μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου ώστε να εντοπίσουν και να θέσουν υπό δοκιμασία αυτές τις γνωστικές στρεβλώσεις. Μέσα από μία διαδικασία αυτοαναστοχασμού και καθοδηγούμενης ανακάλυψης, τα θεραπευόμενα άτομα μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τα μη βοηθητικά μοτίβα σκέψης τους και να τα αντικαθιστούν με πιο ισορροπημένες και ρεαλιστικές εναλλακτικές προσεγγίσεις. Αυτή η διαδικασία, συχνά συνοδεύεται από συμπεριφορικές τεχνικές. Αυτές οι τεχνικές στοχεύουν στην τροποποίηση συγκεκριμένων συμπεριφορών ή συνηθειών που συμβάλλουν στη δυσφορία του ατόμου.

Για παράδειγμα, εάν κάποιο άτομο αντιμετωπίζει κοινωνικό άγχος, η θεραπεύτρια μπορεί να το βοηθήσει να εντοπίσει αρνητικές σκέψεις που προκύπτουν αυτόματα όταν βρίσκεται σε κάποια κοινωνική περίσταση (π.χ. ‘’Όλοι με κρίνουν’’). Έπειτα, μαζί θα διερευνήσουν ρεαλιστικές αποδείξεις υπέρ και κατά αυτής της σκέψης, ενώ θα συζητήσουν εναλλακτικούς τρόπους διαχείρισης του στρες που προκύπτει σε αυτές τις περιστάσεις. Αυτοί οι νέοι τρόποι προσέγγισης και επίλυσης των ζητημάτων μπορεί να μοιάζουν αρχικά ξένοι και να χρειάζονται προσπάθεια για να ενταχθούν στη ζωή του ατόμου. Με την πάροδο του χρόνου ωστόσο, τις οικειοποιείται και αυτοματοποιούνται οδηγώντας σε σημαντική μείωση των συμπτωμάτων και σε βελτιωμένη διάθεση και ποιότητα ζωής.